Stakeholders nemen eerste standpunten in bij WIA-discussie

Het zal voor het kabinet een flinke uitdaging worden om met alle belanghebbende partijen tot WIA-plannen te komen die breed draagvlak genieten. Dit blijkt uit een analyse van de eerste standpunten. Diverse agendapunten van het kabinet kunnen op felle kritiek rekenen. Ook de OCTAS-analyse die als uitgangspunt moet dienen is bepaald niet onomstreden.

Wij inventariseerden de reacties die de voornaamste stakeholders naar aanleiding van de gespreksagenda van het kabinet hebben gepubliceerd. Op basis hiervan is een inschatting te maken van de punten waarop zich (een begin van) overeenstemming aftekent of juist stevige discussie te verwachten is. We sluiten hiermee aan bij het thema van het RSC-Jaarcongres (16 april 2025). Onder het motto ‘Samen verantwoordelijk’ willen wij in deze tijd van grote uitdagingen iedereen in ons werkveld aanmoedigen om eigenaarschap te tonen en samen te werken. En dat begint bij kennis van elkaars standpunten.

Andere aanpak beoordelingen lijkt bespreekbaar

Een onderwerp dat voor veel partijen bespreekbaar lijkt, zijn ingrepen bij de WIA-beoordeling. Het kabinet wil uiteindelijk naar een stelsel waarin deze beoordeling later plaatsvindt, zodat de focus langer op re-integratie ligt. De NVAB geeft hierbij een principiële grens aan. Bedrijfsartsen zijn bereid langer medisch verantwoordelijk te blijven voor de re-integratie, maar niet om het recht op een uitkering te gaan beoordelen. Diverse wensen van andere stakeholders passen binnen dit kader. De werkgeversverenigingen willen na jaren touwtrekken het advies van de bedrijfsarts leidend maken bij de beoordeling van de re-integratie. En de verzekeraars pleiten voor een lichtere beoordeling in situaties waarin alle betrokkenen het eens zijn over de belastbaarheid. De vakbeweging focust vooral op ingrepen op de korte termijn. FNV en CNV willen allebei snel weer een vereenvoudigde WIA-beoordeling voor 60-plussers. Ook UWV omarmt dit idee. Het kabinet houdt het tot nu toe af.

Afschaffing van de IVA is een twistpunt

Een groot twistpunt is te vinden bij het voorstel om de IVA af te schaffen. Het kabinet sprak eind januari in een Kamerbrief de wens uit om met alle belanghebbenden over deze optie in gesprek te gaan. De werkgeversverenigingen reageren hier vooralsnog neutraal op, maar FNV, CNV en de verzekeraars zien er helemaal niets in. In hun argumentaties zijn hierbij overigens belangrijke nuanceverschillen te zien. De vakbonden struikelen logischerwijs vooral over een financiële achteruitgang voor kwetsbare (ex-) werknemers. De verzekeraars vinden het daarnaast bezwaarlijk dat er bij deze groep geen mogelijkheden zijn om door middel van re-integratie de schadelast te beheersen.

Ook insteek OCTAS staat ter discussie

Belangrijk om op te merken is dat lang niet alle partijen zich kunnen vinden in de uitkomsten van de OCTAS-stelselanalyse of de wijze waarop het kabinet hiermee omgaat. De verzekeraars vinden dat de OCTAS te eenzijdig focust op hardheden en begrijpelijkheid, en te snel kiest voor het opofferen van activerende prikkels. De werkgeversverenigingen signaleren een eenzijdige focus op de WIA, ten koste van verbeterkansen in de eerste 2 ziektejaren. FNV en CNV vinden op hun beurt dat het kabinet de OCTAS-analyse misbruikt om op de WIA te bezuinigen. In hun ogen zijn juist investeringen nodig en is daarvoor in het Arbeidsongeschiktheidsfonds (Aof) ook voldoende geld beschikbaar. Wie alle reacties overziet, ontkomt moeilijk aan de indruk dat minstens een deel van de discussie straks zal gaan over de waarde en toepasselijkheid van de OCTAS-conclusies.

Meer weten?

Kom op woensdag 16 april 2025 naar het RSC-Jaarcongres, dat ditmaal in het teken staat van samen verantwoordelijkheid nemen voor het sociale stelsel.
Duik met behulp onderstaand overzicht alvast in de voornaamste standpunten:

Stakeholder	Tegenstander van	Voorstander van
AWVN Persbericht	Aan de slag gaan zonder duidelijk tijdpad voor stelselherziening Onduidelijkheid over verhouding tussen een verzekering voor alle werkenden en plannen voor een verplichte AOV voor zelfstandigen	Onderscheid tussen maatregelen op de korte en lange termijn Uitgangspunten kabinet voor een nieuw stelsel Oog voor de eerste twee ziektejaren Oog voor onzekerheden van werkgevers rond loonsancties Nieuwe instrumenten om te ondersteunen bij het in dienst nemen en houden van arbeidsbeperkten. Maatregelen tegen de wachttijden bij de WIA Maatregelen tegen stijgende instroom in de WIA Afschaffen van de IVA Afschaffen WGA-vervolguitkering
CNV Persbericht Visiedocument	Afschaffen IVA Debat zonder extra investeringen Eenzijdige focus op vereenvoudiging, ten koste van verbetering Praktische WIA-beoordeling	Investeringen in betere publieke uitvoering Lagere toegangsdrempel voor de WIA Andere systematiek WGA Vervolguitkering Lagere arbeidskorting, of openstelling hiervan voor WIA-gerechtigden Verlengen WIA 60-plus Laagdrempelige ‘feedbackloop’ tijdens WIA-beoordeling
FNV Persbericht Visiedocument	Bezuinigen op de WIA (=verkorten maximale duur WGA LGU, afschaffen IVA) Inzet van Aof-geld voor andere doeleinden	Verlaging WIA-drempel naar 15% Sterk terugdringen flexwerk Meer aandacht voor betrouwbare en eensluidende richtlijnen moeilijk objectiveerbare ziekten Afschaffen WGA-vervolguitkering Noodfonds voor compensatie WIA-fouten Afschaffen EZWB Afschaffen herbeoordeling WGA bij ERD WGA Verlenging WIA 60-plus Eén aparte regeling voor de groep mensen die niet zonder specifieke ondersteuning kunnen werken
NVAB Persbericht	Beoordeling recht op uitkering door de bedrijfsarts Eenzijdige focus op verzuim, ten koste van preventie	Later beoordelen en langer re-integreren Striktere handhaving op preventie
Verbond van Verzekeraars Persbericht Visiedocument	Focus OCTAS op hardheden en begrijpelijkheid, ten koste van activerende prikkels Afschaffen IVA Verkorten toerekening WGA-schade naar 5 jaar	Verbetering tweede spoor met no-riskpolis, scholing en transitievergoeding Versterken activerende prikkels preventie en re-integratie Vereenvoudigde WIA-beoordeling bij overeenstemming over belastbaarheid Uniformering uitkeringshoogte IVA en WGA 80-100 Maximeren maatmanloon op maximum dagloon
VNO-NCW en MKB-Nederland Visiedocument	Eenzijdige focus OCTAS op WIA, ten koste van verbeteringen 1^e ziektejaren Transitievergoeding na twee jaar ziekte Te langdurige focus op het eigen werk in plaats van passend werk buiten de eigen organisatie Loonsancties door verschil van mening tussen bedrijfsarts en verzekeringsarts Vereenvoudigingen die UWV wel ontlasten, maar het stelsel verzwakken	Betere inzet in de eerste twee jaar Subsidie of premiekorting voor het in dienst houden of nemen van arbeidsbeperkten Toekenning van de no risk polis na een jaar ziekte Oplossen onderliggende problemen bij UWV Passende verzekeringsoplossing voor zelfstandigen, met keuzevrijheid Bewuster bezig zijn met de eigen loopbaan Verdergaand onderzoek naar de onderliggende factoren van de problematiek bij UWV
UWV Persbericht	De huidige WIA (niet meer uitvoerbaar)	Herinvoering WIA 60-plus Vereenvoudiging van het stelsel Aanpakken van hardheden Meer ruimte voor menselijke maat Groeipad naar één regeling voor alle werkenden – in loondienst of zelfstandig Betere benutting informatie vanuit de curatieve sector